Kan vi tru våre eigne auge?

Den erfarne krigsfotografen Brian Walski fekk i 2003 sparken i avisa Los Angeles Times. Grunnen? Han hadde sett saman element frå to eksponeringar for å betre komposisjonen i eit bilete.

Manipulering med bilete har ei lang historie. Åndefotografering var ein eigen sjanger på 1800-talet. Avdøde personar blei dobbelteksponerte med bilete av levande menneske. Forfattaren av bøkene om Sherlock Holmes, sir Arthur Conan Doyle, var ein av dei mange som blei lurt.

I Sovjetunionen var det vanleg at kjende menneske blei retusjerte bort frå historiske bilete etter kvart som dei fall i unåde hos Stalin og blei avretta.

Den digitale teknikken har gjort det enklare å manipulere bilete, og vanskelegare å avsløre det. Eit tidleg tilfelle var da magasinet «National Geographic», kjent for sin spektakulære fotojournalistikk, flytte to pyramidar tettare saman for at dei skulle ta seg betre ut som framsidebilete.

Verre var det da den kjende idrettsmannen O.J. Simpson i 1994 blei skulda for å ha drepe kjærasten sin. Begge dei to nyheitsmagasina «Newsweek» og «Time» valde å bruke «mugshot»-biletet frå politiet på framsida. Da dei stod side ved side i aviskioskane, var det lett å sjå at «Time» hadde falle for freistinga til å manipulere biletet slik at den mørkhuda Simpson så mykje meir skurkaktig ut enn han gjorde i «Newsweek».

No som folk kan photoshoppe bilete sjølve, florerer det av manipulerte bilete også på sosiale medium. Under stormen Sandy på austkysten av USA i oktober 2012 la nyheitsbloggenThe Atlantic Wire ut ein gjennomgang av nokre av dei falske bileta, som også kunne følgjast under ein eigen søkjetag på Twitter, #FakeSandy.

Illusjonen av verkelegheit har gitt pressefotografiet eit høgt truverde blant publikum. Når bilete blir juksa med, er det ikkje berre biletet som blir manipulert, men vi som ser dei også. Derfor får fotografane sparken. Og vi må venje oss til å vere kritiske også til det vi ser på fotografi.