Den moderne avisa

Svære overskrifter, mellomtitlar, bilete og illustrasjonar. Tabloidjournalistikk, kampanjejournalistikk, objektiv og litterær journalistikk. I siste halvdelen av 1880-åra hadde pressa utvikla dei verkemidla som har vore nytta heilt fram til våre dagar.

Leverandør: The Granger Collection / Scanpix | CC (by nc sa)

Joseph Pulitzer

Leverandør: akg-images/Scanpix | CC (by nc sa)

William Randolph Hearst

Dei store avisene i USA auka opplaget frå titusenar til hundretusenar takka vere ein straum av tekniske nyvinningar. Overskottet auka for eigarane, som kjøpte opp andre aviser og danna aviskjeder. To av dei mest berømte redaktørane var Joseph Pulitzer og William Randolph Hearst. Dei eigde blant anna to store konkurrerande aviser i New York, «New York World» og «New York Journal».

Pulitzer (ja, han som har gitt namn til Pulitzer-prisen, den viktigaste prisen for journalistikk i USA) var politisk medviten immigrant frå Ungarn, og spesialiserte seg på kampanjar mot korrupsjon og uverdige buforhold i New York.

Fotograf: Leverandør: The Granger Collection / Scanpix | CC (by nc sa)

Hearst fekk det som han ville. 25. april 1898 kunne «New York Journal» rapportere at kongressen erklærte krig.

Hearst var berykta for den skruppellause og ofte uærlege haldninga si til journalistikk. Han gjekk ikkje av vegen for å dikte opp saker eller rappe frå konkurrentane.

I 1896 sende han ein reporter og ein teiknar (!) for å dekkje eit opprør på Cuba. Rapportane og bileta sjokkerte amerikanarane, og Hearst brukte alle middel for å piske opp stemninga. Da interessa dala og reporteren melde at lite skjedde, skal Hearst ha telegrafert tilbake: «Sørg du for bileta, så skal eg sørgje for krigen.»

Denne forma for journalistikk går gjerne under namnet «Yellow Journalism». Gult var ein ganske ny trykkfarge på denne tida og blei brukt for å fargeleggje den populære teikneserien «The Yellow Kid». Målet med Yellow Journalism var ikkje først og fremst å informere eller reformere, men å engasjere kjenslene til lesarane, vekkje sinne og forarging, og på den måten selje fleire aviser. Han gjorde at Hearst i 1935 eigde 28 aviser med 20 millionar lesarar, 13 magasin, åtte radiostasjonar og eit telegrambyrå.

I Noreg kallar vi det gjerne tabloidjournalistikk. Denne nemninga stammar frå Storbritannia, der Lord Northcliffe starta «Daily Mail» i London i 1896 og skaut gullfuglen med eit opplag på 400 000 som raskt auka til ein million. I tillegg til krim, sensasjonar og krigshissing for å trekkje lesarar, brukte han også stunt som da han i 1907 lova tusen pund til den første som klarte å fly over Den engelske kanal.

Men det viste seg at publikum ikkje var einsarta, og at mange kunne gå trøytt av skandalar. «New York Times», som kom ut første gongen i 1851, valde ei meir nøytral form for nyheitsdekning, og blei ein forløpar for det vi i dag kallar objektivitet. I 1896 skapte utgivaren slagordet: «Alle nyheiter som eignar seg for trykk».