Biletalderen

«Folk har ikkje berre slutta å kjøpe desse gammaldagse tinga som kallast bøker, men til og med å lese dei!»

Bokdøden er blitt spådd kvar gong eit nytt medium har dukka opp. Men dette sitatet stammar frå ein skotsk trykkar frå så langt tilbake som 1844. Det som etter hans meining truga ikkje berre eksistensen til boka, men til avisene også, ja sjølve lesinga, var det trykte biletet.

To år tidlegare hadde Herbert Ingram grunnlagt avisa «Illustrated London News». Ideen var å lage ei avis som heilt og fullt var vigd illustrasjonar. Ho blei ein suksess og nådde eit opplag på 300 000 i 1852 da ho trykte graveringar basert på Roger Fentons fotografi frå Krimkrigen.

Illustrerte aviser og magasin dukka snart opp i mange land. Satiriske vittigheitsblad blei ein populær sjanger, som «Simplicissimus» i Tyskland og «Punch» i Storbritannia. Blant norske eksempel er «Krydseren» og «Vikingen».

Gravering var ein både tidkrevjande og kostbar metode som hadde vore brukt heilt sidan Gutenbergs tid. I 1796 blei litografiteknikken oppfunnen i Tyskland. Den gjorde det raskare og billigare å reprodusere bilete.

Rasterteknikken, som blei utvikla og perfeksjonert i siste halvdelen av 1800-åra, gjorde det mogleg å trykkje fotografi. Det første fotografiet trykt med denne prosessen stod i avisa «New York Daily Graphic» i 1880, og frå 1890-åra blei det vanleg å sjå fotografi i populære aviser.

Det er framleis rasterteknikken som blir brukt for å gjengi bilete på trykk. Men sjølve trykkjemetoden, offsettrykk, som blei innført i avisene i 1970-åra, er ei vidareutvikling av litografiteknikken.